Futbol kulüpleri için para kazanmanın yolları

Öncelikle son günlerde futbol dünyasındaki tartışmalar finansal fair-play ile gelen bütçe kısıtlamaları,limitler ve transfer yasakları hatta puan silme cezalarına kadar giden süreçleri konuşuyoruz. Milyar $ borçlara sahip büyük kulüplerimiz dışında Anadolu kulüplerinin de bu işleri profesyonelliğe yıllardır dökmediğini veya dökemediğini gördük. Öz eleştiriyi yapanları da ne yazık ki pek kaale almadık. Şimdilik olan oldu bundan sonra ne yapmalıyız nasıl çözümler getirmeliyiz bunu tartışalım istiyorum.

Öncelikle işin profesyonelleri tarafından nasıl yönetilebileceğine bakarsak profesyonel yöneticiler genel seviyede ülke ekonomisi ve küresel ekonomi konusunda genel seviyenin biraz üstünde bir bilgi birikimine sahip olmalı. Çalıştığı bölgenin sport property haritasını çıkarabilmeli,diğer sport property modellerini bilmeli tanımalı doğrularını ve ekonomik başarısızlıklarını anlamalı.Sport property tarafından pazarlanan ürünleri tanımlamalılar, rakiplerin ürünlerini ve gelir modellerini analiz edebilmeliler. Her gelir grubunun büyüme potansiyelini projelere dökerek kendi yapılarını konumlandırmalılar. Sponsorlar ,kulüp efsaneleri,gazeteciler ile sürekli açık iletişim halinde olarak yeni fikirler yaratmaya özen gösterebilmeliler. Anahtar markaları tanımlayıp bunların korunması için strateji geliştirip yeni markalar üzerine de kafa yormalılar. Sportif maçlar olsun,iş vizyonu olsun hedefleri ,finansman planını marketing ve ticaret planlarını bütçelerinin yer aldığı proje listeleri bütününü hazırlamalılar. Spor direktörü konusunda her kulüpte bir profesyonel ile sezondan sezona sportif bir konumlandırma yapılmalı ki sonuçta bu bir skor oyunu ve kazandığın kadar başarılısın.Ancak bunu da tarihe kusur etmeden doğru bir şekilde konumlandırma yapılması ile oluşturmalılar. Bunun için de sosyal ağlar olsun profesyonel ajanslar ile anketler üzerine çalışmalar yaparak veri deposu oluşturmalılar.

Sosyal mecralarda takipçi sayısını maksimize etmek günümüzde insanlara en yakın şekilde konumlanmak anlamına geldiğini başkanların idrak etmesini sağlamalıyız. İzleyici kitlesi nasıl arttırılmalı derseniz de ; içeriklerin ayrıcalığı olmalı yani haberler ve fotoğraflar ilk kez sizden duyurulmalı basılmamış fotoğrafları yayınlayın.Yayınların sürekli olması çok önemli boşluk olmadan kötü haberleri de yayınlayarak doğru biçimde yapılması gerekir. Bu alanı mümkünse tek bir kişiye bırakın. Onun tarzı kulüp yapısı ile uyumlu olduğu sürece yakınlık daha da artacaktır. Resmi yayın organlarının taklitlerden kolayca ayrılabilmesi için özenli sayfalar hazırlayın.  Takipçiler ile görüşülmesine özen gösterin ancak işi zora koşan maç bileti,imzalı forma isteyen takipçileri de görmezden gelin.Bu illaki olacaktır.
Belirli bir süre içinde hedef kitleye ve bulunduğu coğrafyaya yönelik sayısal olarak takipçi kazanma hedefi belirlenmeli. Bunun sürekli takip edilip ve tarihi bir gelişme trendi oluşturup ne kadar başarılı ya da başarısız olunduğu ve alınacak önlemlere bakılmalı.Rakiplerin taraftar sayılarındaki artış veya diğer alanlardaki bilgileri de ayrıca takip edilerek örnek olarak youtube ve twitter sayfalarındaki takipçi sayıları vs gibi bilgilerden faydalanılmalı. Takipçi sayılarında belirli aşamalara ulaşınca bunları tebrik et ve kutla gerekirse ufak ödüller ver.Bunun ticari tarafta yansımalarını yani ürün tarafındaki satışlarla koordinasyonunu inceleyen ayrıca bir data seti oluşturulmalı.

Önemli şeylerden biri de satışlar konusu. Genel olarak bunları etkinlik gelirleri ,stad gelirleri,ürün gelirleri,deneyim gelirleri ve marketing olarak belirlenmesi gerekiyor. Sonrasında stadta pazarlanacak ürünlerin kararına geçilebilir. Hangi işletmelerin sizlerle birlikte olması gerektiğini marka değerinize katkısını belirleyerek seçmeliler. Stada gelen seyircilerin feedbacklarini almak için iletişim kanalları kurulabilir. En önemli gelirler sonuçta ürün ve stad gelirleri. Burada kombine sahiplerinin maça gelip gelmediğini sorgulayabilecek bir yine data seti elde olmalı.Bilet fiyatlarını ve kombine fiyatları belirlerken tarihi verilerin elde olması elzemdir. Önceki yıllarda yapılan bir hazırlık maçı veya alt liglerden bir takımla yapılan bir kupa maçının çok ilgi çekmediğini bu verilerle kıyasla ki boş stat bulundurma. Çünkü satılamayacak maçlar vardır bunu unutmamak gerekir böyle maçlarda eğer naklen tv yayını varsa görünen taraflara stad boş görünmesin diye reklam panoları veya afişleri almaya özen göstermek gerekir. Hem stadı boş göstermez hem de reklam gelirlerini yükseltir. Çok ilgi çeken maç içinde önceki yıllardaki datalara bakıp bilet fiyatı belirlenmeli ki çok yüksek fiyat çekersen yine aynı şekilde hem gelirden olmuş hem de boş stada maç oynamış olmamak gerekir. Verileri tutmadan bu tarz durumların analiz edilmesi ne yazık ki imkansız.

Sponsor paketlerini pazarlayabilmek için oyuncu haklarına sahip olmak gerekiyor bu yüzden de sözleşmeleri buna göre yapmak gerekir. Basın toplantılarında en göze çarpan yanlışlardan biri de reklam konumlandırmaları. Çok kötü örneklerle karşı karşıya olduğumuzu söylemek mümkün. Kameraların mutlaka pazarlama ve reklam yöneticisi tarafından kontrol edilmesi sağlanmalı ayrıca fontların büyüklüğü ve küçüklüğü nizami şekilde konumlandırılmalı. Foto muhabirleri ve tv kameramanlarına bu konularda önceden bilgi ver ki istediğin kamera açılarını bu konularda kaybetme. Eğer dinlemezlerse sınırlandırma getir ki sponsor gelirleri en önemli kalemlerden.

Sportif kötü senaryolarda eksik olan stratejik aktifleri düşük fiyata tekrar faydalanmak için revize edilmeli. Sportif başarılara bağlı olmayan kazançları zorlamalı ve çok küçük miktarda olsa bile bir firmanın parasını yakalamaya çalışılmalı. Tabi konumlandırmayı unutmadan bunları yapmak gerekir.
Medyatik oyuncularını halk karşısında yapacağı zor konuşmalar için özel olarak eğit ki bu da sponsorluklara gelen katkıyı arttırsın. Televizyon gelirleri konusunda tekel bir anlayış olmasından ötürü diğer kulüpler ile birlik içinde hareket ederek faydayı maksimize etmeye çalışılmalı.

Ekonomik olanalar müsaade ediyorsa tüm sözleşmelerden sorumlu olacak bir avukat tutulmalı. Her tip sözleşme modeli geliştirilmeli ve sadece müzakere edilen şartları girmen yeterli olsun ki işler hızlı bir şekilde yürüsün. Tüm sözleşmelerin aslının yer aldığı arşiv yaratıp bunu güncel olarak düzenli bir şekilde muhafaza et ki gerektiğinde açıp kontrol edilebilsin.

Sonuç olarak sport marketing işi hafife alınacak bir iş değildir. Endüstriyel futbolda amatör bakış açılarına artık yer olmadığını tüm yöneticilerin idrak etmesi gerekiyor.Bunun içinde  proaktif ,bilgi sahibi ve gerekli belgelere sahip, pratik, yaratıcı, gözlemci, cömert, network sahibi, erişilebilir, titiz çalışan ve en önemlisi de futbol fanatiği olan profesyoneller ile çalışılmalı. Bunu yapmayan kulüpler ne yazık ki iflas etmeye yakın olacaklarını unutmamalı...

NOT: Aşağıdaki linkte diğer futbol dünyası sorunlarına  ait bilgiler de ayrıntılı olarak yer almaktadır;
https://mehmetcagdas.blogspot.com/2019/12/futbol-takmlarmz-neden-avrupa.html

Fed Niceliksel Gevşeme Politikası Üzerine

Fed repo yoluyla eylül ayından bu aya kadar 500 milyar $'ın üzerinde parayı piyasaya fonlamış durumda. İlk başlarda bu geçici bir çözüm olacak ve vadesi gelince repolar bankaya geri dönecek dense de durumun öyle olmadığını geçen aylardan sonra farkında vardık. Faizleri indirmeden repo yoluyla yapılan bu işlemler 2008 küresel krizi sonrasında ilk defa akıllarına gelmişti.Ancak o dönem ki şartlar doğrultusunda ekonomik büyüme oranınca yapılan para basım işlemleri kendini tamamen kuralsız hale getirdi. Çok çok önceden Bretton woods'un sona ermesi ile altına dayalı basımdan kurtulan USD 2008'de de ekonomik büyümeye dayalı para basımı oranından kurtularak son çare olarak repo ile fonlamaya dönmüş görünüyor.

Fed'in repo yoluyla yaptığı parasal genişleme 524 milyar $'ı buldu.

Bu da aslında bizlere şunu sorduruyor? 2008 krizi aslında hiç bitmedi mi? Bu sorunun cevabını tahvillerde zamana yayılan biçimde gördük düşen faiz oranları ile fiyatları tavan yapan tahvilleri ve altın piyasalarında oluşan artışlar ile izledik. Şu anda repo yoluyla yapılana göre de tahvil faizleri yükseliyor fiyatlar düşüyor haliyle bu paralar hisse senetlerine giriyor. Zaten faiz indirimi politikaları ile de bu girişimlerin uyumunu görmüş oluyoruz nitekim paraya gidebileceği başka yol bırakmamış durumdalar. Bu da ABD borsalarında tarihi rekorlara giden yolu açıyor.

ABD Tahvil Oranları

Normalde şubat ayı ortasında kadar düşünülen repo fonlamalarının sanki hiç bankaya geri dönmeyecekmiş algısıyla yapılmasının doğurduğu risklerin sistemik bir riske dönüşmesi haliyle küresel krizi tetikleyebilecek olması oynanan kumarın özeti gibi. Eğer bu şekilde yaratılan paralar dönmez ise Fed niceliksel gevşeme politikası içinde olduğunu cümle aleme duyurmuş olacak böylece globalde enflasyon arttırıcı etkisini göreceğiz. Çünkü karşılıksız basılan para eninde sonunda enflasyon yaratır. Şimdiye kadar ki tüm tartışmalar QE(niceliksel gevşeme) değil üzerine idi. İlerleyen dönemde bu durumu daha net ortaya koyacak olan reponun vadesi geldiğinde bankaya geri dönüp dönmeyeceği. Bana kalırsa borsalardaki endeks tepkileri olsun,tahvillerdeki durumlar olsun faiz politikasındaki durumlar olsun bu paranın bankalara vade sonunda geri dönmeyeceğini düşünen taraftayım. Bunun etkisini de 2020 Mart veya Nisan aylarında göreceğimizi düşünüyorum. Hisse piyasalarında yapılan karların bugün açıklanan İMF'nin küresel ekonomik büyüme rakamlarında yaptığı revizeler ile uyumsuz oluşu zaten bizi bunu düşündürmeye itiyor. Birleşmiş Milletlerin tahminleri daha da düşük olduğunu da söylemekte yarar var.

IMF Ekonomik Büyüme Rakamları

Sonuç olarak keynesyen modelin güncellenmiş versiyonlarının sonuna geliyoruz. Bu zincirleme hareketler sonunda bankacılık sistemindeki mevduatlar katlanarak artarken nakit miktarı çok az değişmektedir. Bu yüzden bankalar çok az gerçek para ile kaydi olarak çok miktarda kredi yaratıp karlılıklarını gerçek paranın çok üzerinde artırabilmektedir. Yani kredi yaratma teorisine atıfta bulunursak kısmi rezerv teorilerinin de sonuna gelmiş oluyoruz. Marx'ı komünizm üzerinden değerlendirmek yerine iyi bir iktisatçı olarak tüm hayatını kapitalizmi açıklamak üzerine kurduğunu anladığımızda dünyada yeni sentez sistemler için çatallanma gerçekleşebilir. Uygulamalarda yapılan yanlışlar üzerinden teorisinin eleştirilmesi halen daha iktisadi teorilerinin tam olarak kavranamadığını ortaya koyuyor ve bu da çok acı... Takım tutar gibi bu fikirlere bakmak yerine hepsini okuyup aklı selim sentez yapabilen nesillerin dünyayı farklı bir yer yapması umuduyla... Sentez fikirler üreten isimlerden P. Krugman,J. Stiglitz ve T. Piketty gibi isimlerin kitaplarını olan biteni anlayabilmek için okumakta fayda var.

İş Dünyasına Genel Bakış-2019

Son dönemde yaşanan ekonomik gelişmelerin iş dünyasını özellikle şirketleri nasıl etkilediğine bir bakış atalım ve 2018-2019 yıllarını beraber ele alıp durumu görelim istedim.

1-İflas Oranları 

Aylık bazda oranlara baktığımızda geçen sene ile hemen hemen benzer bir tablo olduğu gözümüze çarpıyor.Hatta biraz daha aşağısında kalması asıl kırılmanın geçen sene olduğunu gösteriyor. Tekrar bir kırılmaya gider mi bu ay ki veriler ile belli olacak.Çünkü geçen sene de aralık ve ocak önemli idi.

Aylık bazda iflas oranları

Yıllık bazda baktığımızda ise tabloya şimdilik 2012 sonrasındaki tablodan uzağız. Ancak geçmiş dönemlere göre de oldukça fazla sayıda iflas olması şirketlerin durumunun iyiye gitmediğini göstermeye devam ediyor.

Yıllık bazda iflas oranları

2-Kapasite Kullanım Oranları

Aylık bazda şirketlerin kapasite kullanım oranlarında bir yükselme gözükse de genel olarak bu sene de zorlu geçeceğe benziyor. 2012 sonrası düzelme yılları ile aynı oranlara gelindiği yıllık bazda zaten en dikkat çekici nokta idi. Bu oranların aşağısına gelmesi 2008 krizi dönemine benzer tablolar oluşturdu. Şimdilik kırılma o kadar risk içermese de şirketler tüm önlemlerini almalılar. Bu arada aylık bazda olan yükselişin teşvikler ile düzeldiği görüldü ancak 78-79 civarına çıkamadı.

Kapasite Kullanım Oranı (Aylık)

Kapasite Kullanım Oranı (Yıllık)

3-Elektrik Üretimi

Elektrik üretiminde aylık dönemlere baktığımızda gözle görülür bir daralma görülüyor. Elektrik üretim verileri bu halde iken kapasite kullanımının artması çelişki doğuruyor.

Aylık bazda elektrik üretimi

Yıllara göre elektrik üretimi

4-Sanayi Üretimi

Sanayi üretimine baktığımızda ilk gördüğümüz faizlerin üretime olan negatif etkisi. 2018 de faizlerin 625 bp arttırılması sonrası sürekli eksiye düşen bir endeks aylıkta dikkat çekiyor. Bu durum faizlerin düşmesi konusunun gerekliliğini arz ediyordu. Faizler düştükten sonra sanayi üretimi toparlanmış görülüyor verilere göre de ancak bu da göreceli bir durum çünkü parasal bolluk dönemi(FED faiz indirimleri ile gelen dönem) oldu. Direkt olarak faizle ilişkilendirmek de yanlış olur çünkü elektrik üretiminde nüfus artışına rağmen daralma oluştu.

Aylık bazda sanayi üretimi(Faiz arttırımı sonrası eksiye giden durum net görülüyor)

Yıllık bazda sanayi üretimi(2001 seviyelerine yaklaşılsa da henüz 2008 kadar kötümser değil ama önlemlerin ivedilikle alınması şart)

5-Stoklardaki Değişim

Stoklardaki değişim yıllık bazda son 20 yılda görülmediği kadar pik bir düşüş olduğunu gösteriyor. 2016 senesindeki gibi yıllarda stokta mal bulunmazken 2018 yılındaki stok oranı dikkat çekici.Uzun süre yetebilecek miktarda bir stok yapılması ithalat oranlarını düşürmek için yapılan planlar ile doğrul orantılı gitmiş görünüyor.Ancak bu seviyedeki stokların bir süre sonra artması gerekliliği ile ithalatta cari açığı arttırabilecek gibi görünüyor. 

5-Araç Üretimi

Araç üretimindeki daralma 2008 yılındaki daralmaya benzer olsa da trend olarak düşüşü daha sert olması hem yerleşiklerin araç alımına yönelmemesi ve parasını tutması hem de yurt dışına satılan miktarın özellikle ab ülkelerinin keskin bir daralmaya girmesi ile açıklanabilir durumda. Yan sektörleri ve ana fabrikalardaki istihdamı düşünürsek sektördeki durağanlığın işsizliğe yol açacağı bir gerçek. Faizlerdeki düşüş ve teşvikler ile son dönemde toparlanma görünse de alım gücü düştüğü ve yeni istihdam yaratılamadığı için 2. el piyasasında fiyatlar yükselmiş durumda.

Yıllık bazda araç üretimi 2008 seviyelerine gerilemiş durumda daha büyük bir daralma olursa sektörün küçülmeye gideceği geçmiş yıllardaki verilere bakarak söylenebilir.

6-Çelik Üretimi

2016 yılından itibaren kademeli olarak artan çelik üretimi 2018 yılı itibariyle kademeli düşüşe devam etmiş görünüyor. Burada ABD tarafından uygulanan çelik ürünlerindeki ambargonun etkisini yaşarken yeni fabrikaların kurulmaması büyümeyi durdurmuş durumda olduğunu gösteriyor. Ancak genel olarak yukarıda sıraladığımız temel faktörler burada da etkili duruyor. Piyasaların dengeye oturamaması çelik üreticilerine 2018 den sonra 2019 yılında da negatif yansımış durumda.

Çelik üretimi yıllık bazlı analiz

SONUÇ

 Bir V krizinden çıkıp W krizine dönen bir duruma dönmeden ivedilikle problemler ve çözümler ele alınmalı ve teoride kalmadan pratikte hayata geçirilmeli. Bu yapılmaz ise kısmen yaşanan verilerdeki toparlanma durumu tekrar eskisine dönebilir ve bu sefer dünyada küresel çapta oluşabilecek bir ekonomik kriz ihtimalide var. FED para politikalarında faiz indirimlerine seçimlere kadar ara vereceğini söylemesi bizde bundan sonra para politikalarında alınacak faiz indirimi gibi önlemlerin de işe yarama kısmında sıkıntı yaratabileceğini söylüyor. Jeopolitik riskler konusunda da oluşabilecek negatif tablolar yine iş piyasasını etkileyecek diğer önemli faktörlerden biri olarak gözüküyor.

Ne yazık ki 2018 için söylediklerimizi 2019 için de tekrar etmekten ibaret bir yazı oldu. 2020'de aynı hataları yapmadan , kronikleşmiş sorunlarımızın yapısal reformlar ile çözüme gidilmesi gerekiyor. CDS rakamları aynı ligde olduğumuz Rusya,Brezilya,Güney Afrika gibi ülkelerin hala çok çok üstünde seyir ediyor. Bu durum ligden düşmeye giden bir yol. Gelişmekte olan ülkeler arasından çıkarsak zaten geriye 3. dünya ülkeleri kalıyor...


Kaynak:
1- https://tr.tradingeconomics.com/turkey

2- https://mehmetcagdas.blogspot.com/2019/02/sanayi-sirketlerine-genel-baks.html

Küresel Krizin İlk Alameti

ABD'de FED'in parasal genişlemeyi her geçen gün arttırması ile borsaları yükseliyor haliyle bu iş patlamaya yakın balon gibi çok yakın zamanda bir yerde patlayacak.. (Ne kadar ileri gidebileceklerini 4 ayda basılan 500 milyar $ ve ek ilave kararları ile gördük.)

Ayrıca işin politik tarafında yapılan hamleler ile bu tavır destekleniyor İranlı General Kasım Süleymani'nin öldürülmesine de böyle bakmak gerekiyor. Daha önce de demiştim reel büyümenin durduğu dönemlerde finansal piyasalar işini manüplasyonlar ile görür ve politika yapıcıların verdiği bu tarz kararlar ile bu manüplasyonlar piyasa yönlendirmesi şeklini alır.(Kısa vadede petroldeki,altındaki,dolar endeksindeki,hazine bonolarındaki yükselişi ve borsada hisselerdeki düzeltmeyi buraya bağlayabilirsiniz.)

İşin sonunda ne mi olacak? Küresel kriz! Fazla vakit kalmadı...Tüm siyasiler,bürokratlar ayağını denk almalı hazirandan beri yazıyoruz. ABD'liler dış politikada bu hamleleri neden yapıyorlar çünkü şu anki resesyon içinde ellerinden başka bir şey gelmiyor, karları sadece manüplasyonlar ile sağlayabiliyor ve savaş politikaları ile destekleyip yapabiliyorlar da o yüzden ...(08.01.2020 sabah saatlerinde İran'ın, Irak'ta bulunan ABD üslerini vurması öngörülerimde ne kadar haklı çıktığımı göstermiş oldu.)

Dünya kadar yazı yazdım bu konuda resesyon ve kriz dönemleri her zaman dünya tarihine kötü hatıralarla birlikte yazıldı. Bu sefer OECD raporlarında da görülen ve onaylanan bir durum olan ABD'nin dünya üzerindeki tek güç olduğu dünya düzeninin Sovyetler yıkıldığında bittiği ama senelerdir uzatmaları oynayarak yarattığı sonuçlara geliyoruz. 2 ihtimalleri vardı zaten ya bu gücü artık diğer büyük güçlerle masaya oturup düzenleyerek paylaşacak ve daha küresel bir ekonomik yapı kurulacaktı ya da savaşlar ile ben büyüğüm yıkılmadım hala tekim mesajı verip haydutluk yapıp son dakikalarda altın gol arayacaktı. Bu sefer işin farklı olması şu yüzden; karşısında düşman alabileceği bir kapital karşıtı sosyalist anlayış olmaması(haliyle liberalizmi yani kendi sistemlerini hedef alıyorlar düşman olmayınca) ve teknolojik hızın neoklasik yöntemleri devre dışı bırakacak hıza ulaşması ile dünya liberal sistemini yeni bir sistem veya sistemler anlayışına da bırakma ihtimali. Bu iyi veya kötü olarak nitelendirebileceğimiz bir sistem değil daha çok kaotik olarak adlandırılabilecek bir durum.

Güvendiğim ve değerlendirmelerine saygı duyduğum ekonomistlerden biri olan David Rosenberg'in çalışmasında küresel ekonomik krizi durdurmak için artık çok geç vurgusu var! (Biz haziranda söyleyince kimse inanmadı belki geçmişinde dünyaca ünlü yatırım kuruluşları olan bir ekonomistin lafını dikkate alırsınız!)

Fazla süre kalmadı!! (D. Rosenberg 12 ay diyor. Bana göre süre çoktan bitti ve beklentim hep domino etkisi şeklinde olduğundan dolayı ilk olarak gelişmekte olan ülkelerden başlayacağını düşünüyorum. )

ITS TOO LATE